Kiên trì bám đuổi mục tiêu là phẩm chất cốt lõi, là DNA của mọi doanh nhân thành công. Chúng ta được dạy rằng không bao giờ được bỏ cuộc, rằng phải chiến đấu đến hơi thở cuối cùng. Ý tưởng kinh doanh của bạn là “đứa con tinh thần”, bạn đã đổ vào đó không biết bao nhiêu mồ hôi, nước mắt và tiền bạc.
Nhưng, với kinh nghiệm của một kiến trúc sư chiến lược, người đã chứng kiến nhiều công trình sụp đổ không phải vì thiếu nỗ lực mà vì được xây trên một nền móng sai lầm, tôi phải đặt ra một câu hỏi gai góc: Giữa kiên trì và cố chấp, lằn ranh nằm ở đâu?
Có một ngộ nhận nguy hiểm rằng thừa nhận thất bại là dấu hiệu của sự yếu đuối. Nhiều nhà lãnh đạo thà tiếp tục đổ nguồn lực vào một con tàu đang chìm còn hơn đối mặt với sự thật rằng con tàu đó không thể ra khơi.
Họ không dám “cắt lỗ”, không dám tìm một hướng đi mới, và cuối cùng, sự kiên trì của họ biến thành một bi kịch được báo trước.
Bài viết này không phải để ca ngợi sự bỏ cuộc. Mà là để định nghĩa lại lòng dũng cảm. Đôi khi, quyết định anh hùng nhất của một người thuyền trưởng không phải là cố gắng tát cạn đại dương, mà là can đảm ra lệnh rời tàu để bảo toàn thủy thủ đoàn và những gì còn lại, bắt đầu một hải trình mới. Đó chính là nghệ thuật xoay trục chiến lược (pivot).
“Thất bại lớn nhất là không dám thử. Sai lầm lớn thứ hai là không biết khi nào nên dừng lại.” – Khuyết danh
Cái Bẫy Của “Chi Phí Chìm”: Tại Sao Càng Cố Gắng, Bạn Càng Lún Sâu?
Bạn đã đổ quá nhiều tâm huyết để từ bỏ, phải không? Đây chính là tâm lý phổ biến nhất ngăn cản các nhà lãnh đạo đưa ra quyết định xoay trục kịp thời. “Chỉ cần thêm chút vốn”, “chỉ cần thêm chút thời gian”, “chỉ cần thị trường thay đổi một chút” – những hy vọng đó níu chân bạn, trong khi con tàu thì ngày một chìm sâu hơn.
Sự cố chấp này không xuất phát từ sự ngu ngốc, mà từ những cái bẫy tâm lý rất con người:
- Thiên kiến “Chi phí chìm” (Sunk Cost Fallacy): Đây là kẻ thù số một của mọi quyết định hợp lý. Bạn nhìn vào những gì đã mất (thời gian, tiền bạc) và dùng nó làm cơ sở để tiếp tục đầu tư, thay vì đánh giá tiềm năng tương lai của dự án một cách khách quan. Thực tế là, số tiền đó đã mất rồi, và việc đổ thêm tiền vào một ý tưởng tồi không thể làm nó quay trở lại.
- Cái Tôi Của Nhà Sáng Lập: “Đứa con tinh thần” của bạn không thể sai được. Thừa nhận ý tưởng ban đầu không còn hiệu quả giống như thừa nhận thất bại của chính bản thân. Cái tôi bị tổn thương này là một rào cản cực lớn, khiến bạn tiếp tục một cuộc chiến đã định sẵn phần thua.
- Sợ Hãi Bị Phán Xét “Thất Bại”: Xã hội luôn tung hô sự kiên trì và dè bỉu những kẻ bỏ cuộc. Nỗi sợ bị bạn bè, gia đình, nhân viên hay nhà đầu tư nhìn nhận là “kẻ thất bại” khiến nhiều người không dám đưa ra quyết định đúng đắn nhưng đau đớn.
- Hy Vọng Hão Huyền (Hope Bias): Bạn chỉ tập trung vào những tín hiệu tích cực le lói và lờ đi hàng tá dữ liệu tiêu cực đang hiển hiện mỗi ngày. Bạn tin rằng một phép màu sẽ xảy ra, thay vì đối mặt với sự thật phũ phàng.
Pivot Không Phải Là “Game Over”, Mà Là “New Game+”: Tái Sinh Từ Thất Bại
Vậy, xoay trục (pivot) là gì? Eric Ries, tác giả của cuốn “Khởi nghiệp Tinh gọn” (The Lean Startup), định nghĩa pivot là một “sự điều chỉnh hướng đi có cấu trúc, được thiết kế để kiểm chứng một giả thuyết nền tảng mới về sản phẩm, chiến lược và động lực tăng trưởng.”
Hãy chú ý đến cụm từ “có cấu trúc”. Pivot không phải là một hành động hoảng loạn, mà là một quyết định chiến lược, dựa trên những gì bạn đã học được từ thất bại. Đó không phải là bắt đầu lại từ con số không. Đó là bắt đầu lại từ kinh nghiệm.
Thực tế đã chứng minh, pivot là chiến lược của những kẻ chiến thắng:
- YouTube ban đầu là một trang web hẹn hò qua video có tên “Tune In Hook Up”. Khi ý tưởng này thất bại, họ nhận ra người dùng chỉ thích tính năng tải và chia sẻ video. Họ đã xoay trục, tập trung 100% vào tính năng đó và phần còn lại đã là lịch sử.
- Slack, công cụ giao tiếp nhóm trị giá hàng tỷ đô la, ban đầu được phát triển như một công cụ nội bộ cho một công ty game có tên Glitch. Khi game thất bại, nhà sáng lập Stewart Butterfield nhận ra công cụ chat mà họ tạo ra còn giá trị hơn cả trò chơi.
- Instagram khởi đầu là một ứng dụng check-in phức tạp có tên Burbn. Các nhà sáng lập nhận thấy người dùng không quan tâm đến các tính năng check-in, mà chỉ yêu thích duy nhất tính năng chia sẻ và chỉnh sửa ảnh. Họ đã can đảm cắt bỏ mọi thứ khác và tập trung vào tính năng đó.
Mondialbrand – Kiến Trúc Sư Cho Cuộc “Xoay Trục” Chiến Lược Của Bạn
Khi một kiến trúc sư nhận ra nền móng của công trình có vấn đề nghiêm trọng, họ sẽ không bao giờ khuyên chủ nhà tiếp tục xây lên các tầng cao hơn. Hành động đó là vô trách nhiệm. Với vai trò là
“Kiến trúc sư Kiến tạo Giá trị Kinh doanh Bền vững”, chúng tôi mang đến một góc nhìn khách quan và một quy trình chuyên nghiệp để giúp bạn đưa ra quyết định khó khăn nhưng cần thiết.
Chúng tôi không phán xét nhưng phân tích và đồng hành.
- Chúng tôi là “đôi mắt thứ hai” của bạn: Giai đoạn “Thẩm thấu Chiến lược” (Strategic Immersion) của chúng tôi chính là quá trình chẩn đoán sức khỏe toàn diện cho doanh nghiệp. Bằng cách phân tích dữ liệu thị trường, phản hồi khách hàng và hiệu quả kinh doanh, chúng tôi giúp bạn vượt qua những thiên kiến cá nhân để nhìn thẳng vào sự thật: con tàu của bạn đang đi đúng hướng hay đang chìm dần?
- Tái định vị thương hiệu là linh hồn của một cú Pivot: Một cuộc xoay trục thành công không chỉ là thay đổi sản phẩm. Nó đòi hỏi bạn phải kể một câu chuyện mới, thuyết phục thị trường và đội ngũ tin vào một tầm nhìn mới. Dịch vụ
tái định vị thương hiệu của chúng tôi chính là công cụ để thực hiện điều đó. Chúng tôi giúp bạn kiến tạo lại bản sắc, thông điệp và chiến lược truyền thông để phù hợp với hướng đi mới. - Chúng tôi là đối tác tích hợp: Chúng tôi không chỉ đưa ra lời khuyên chiến lược rồi rời đi. Sức mạnh của Mondialbrand là khả năng đồng hành cùng bạn trong toàn bộ quá trình, từ việc đưa ra quyết định xoay trục, kiến tạo lại
chiến lược kinh doanh và thương hiệu, cho đến việc thực thi nó thành một hệ thống nhận diện và các công cụ marketing hiệu quả.
Đôi Khi, Lùi Một Bước Là Để Tiến Xa Ngàn Dặm
Thừa nhận một ý tưởng đã thất bại và quyết định xoay trục đòi hỏi một lòng dũng cảm phi thường. Nó khó khăn hơn rất nhiều so với việc cố chấp một cách mù quáng. Nhưng đó là sự khác biệt giữa một nhà lãnh đạo và một người chỉ biết làm theo.
Đừng để di sản của bạn là câu chuyện về một con tàu đã chìm vì sự cố chấp của người thuyền trưởng. Hãy để nó là câu chuyện về một nhà hàng hải thông thái, người đã biết khi nào cần từ bỏ một hải trình sai lầm để tìm ra một vùng đất mới trù phú hơn.
Bạn đang cảm thấy mắc kẹt với một mô hình kinh doanh không còn hiệu quả? Bạn đang băn khoăn giữa kiên trì và từ bỏ?
Hãy bắt đầu bằng một cuộc đối thoại thẳng thắn và bảo mật. Mondialbrand mời bạn tham gia một “Buổi Rà Soát Chiến Lược”, nơi các chuyên gia của chúng tôi sẽ lắng nghe câu chuyện của bạn, phân tích các dữ liệu một cách khách quan và cùng bạn khám phá những hướng đi mới tiềm năng.
