Bạn là doanh nghiệp sản xuất và xuất khẩu tại Việt Nam? Chắc hẳn bạn rất tự hào về chất lượng sản phẩm mình làm ra, về năng lực sản xuất vượt trội, và những đối tác quốc tế lớn. Nhưng có bao giờ bạn cảm thấy mình đang “làm giàu cho kẻ khác”, khi sản phẩm của bạn được xuất đi dưới tên thương hiệu của đối tác, còn bạn vẫn mãi là “nhà gia công ẩn danh”? Đây chính là cái bẫy của mô hình OEM (Original Equipment Manufacturer) – một nỗi trăn trở lớn của nhiều doanh nghiệp xuất khẩu Việt.
Trong bối cảnh kinh tế toàn cầu hóa, việc xây dựng thương hiệu riêng (OBM – Original Brand Manufacturer) không còn là lựa chọn mà là con đường tất yếu để tăng giá trị, thoát khỏi cuộc chiến giá, và khẳng định vị thế bền vững trên trường quốc tế.
Bài viết này, từ góc nhìn chuyên gia của Mondialbrand, sẽ phân tích sâu về ưu nhược điểm của OEM, và quan trọng hơn, vạch ra một lộ trình từng bước để doanh nghiệp xuất khẩu Việt Nam chuyển mình từ vai trò “người làm thuê” sang vị thế “người kiến tạo giá trị”, tự tin chinh phục thị trường toàn cầu bằng chính thương hiệu của mình.
Phần 1: Cái Bẫy Gia Công (OEM): “Cần Cù Bù Siêng Năng” Hay “Làm Giàu Cho Kẻ Khác”?
OEM – Lối tắt ban đầu và những giới hạn vô hình.
Mô hình gia công (OEM) mang lại những lợi ích nhất định, đặc biệt trong giai đoạn đầu của doanh nghiệp:
- Dễ dàng thâm nhập thị trường: Không cần đầu tư lớn vào marketing, bán hàng, hay xây dựng kênh phân phối.
- Giảm thiểu rủi ro: Tập trung vào sản xuất, giảm bớt gánh nặng về thị trường và phát triển thương hiệu.
- Tối ưu năng lực sản xuất: Đảm bảo đơn hàng ổn định, giúp tối ưu hóa dây chuyền và quy trình.
Tuy nhiên, “cái bẫy” của OEM cũng rất rõ ràng:
- Biên lợi nhuận thấp: Bạn chỉ nhận được phí gia công, bỏ lỡ phần lớn giá trị gia tăng từ thương hiệu và chuỗi cung ứng. Đây là một thực trạng phổ biến trong các ngành hàng chủ lực như cà phê, gạo, và đồ gỗ nội thất, nơi sản phẩm Việt Nam chất lượng cao nhưng không được người tiêu dùng cuối cùng biết đến dưới tên tuổi của nhà sản xuất Việt.
- Mất kiểm soát thương hiệu: Sản phẩm của bạn được bán dưới thương hiệu của đối tác nước ngoài, nghĩa là bạn không thể xây dựng lòng trung thành hay mối quan hệ trực tiếp với người tiêu dùng.
- Phụ thuộc vào đối tác: Doanh thu và sự phát triển của bạn phụ thuộc hoàn toàn vào các đơn hàng từ nhà mua hàng, khiến bạn dễ bị tổn thương khi có biến động thị trường hoặc khi đối tác thay đổi chiến lược.
- Thiếu bản sắc: Thương hiệu của bạn không được biết đến, khó tạo sự khác biệt, dẫn đến việc khó thoát khỏi cuộc chiến về giá.
Nỗi đau đằng sau những con số xuất khẩu ấn tượng: Đánh mất “linh hồn” sản phẩm.
Việt Nam tự hào là một cường quốc xuất khẩu, với kim ngạch liên tục tăng trưởng và đã có mặt tại 214 quốc gia và vùng lãnh thổ, đặc biệt là các thị trường lớn như Mỹ, EU, và châu Á. Kim ngạch xuất khẩu đã liên tục tăng trưởng trong những năm gần đây, với cơ cấu hàng hóa chuyển dịch mạnh mẽ theo hướng tích cực. Nhóm hàng công nghiệp chế biến hiện chiếm tới 75% tổng kim ngạch xuất khẩu, cho thấy sự trưởng thành của nền sản xuất trong nước. Việt Nam cũng đứng trong top 4 quốc gia cung ứng toàn cầu trên nền tảng thương mại điện tử B2B khổng lồ như Alibaba.com.
Thế nhưng, một thực trạng phổ biến là phần lớn các doanh nghiệp này vẫn đang hoạt động dưới mô hình gia công (OEM), sản phẩm được xuất đi và bán dưới thương hiệu của các nhà phân phối nước ngoài. Điều này khiến họ bỏ lỡ phần lớn giá trị gia tăng của sản phẩm. Nhu cầu và khát vọng xây dựng thương hiệu riêng để xuất khẩu chính ngạch, thâm nhập các thị trường khó tính và tăng lợi nhuận là vô cùng mãnh liệt.
Phần 2: OBM – Tương Lai Của Doanh Nghiệp Xuất Khẩu Việt: Khi Bạn Làm Chủ Cuộc Chơi
OBM là gì? Từ “Người Làm Thuê” đến “Người Kiến Tạo Giá Trị”.
OBM (Original Brand Manufacturer) là mô hình mà doanh nghiệp tự thiết kế, sản xuất và bán sản phẩm dưới thương hiệu của chính mình. Đây là sự chuyển dịch từ việc chỉ tập trung vào sản xuất sang việc làm chủ toàn bộ chuỗi giá trị, từ ý tưởng, thiết kế, sản xuất, marketing đến phân phối.
Lợi ích của việc chuyển đổi sang OBM là vô cùng to lớn:
- Tăng biên lợi nhuận: Bạn làm chủ thương hiệu, có quyền định giá sản phẩm cao hơn, không bị ép giá như khi làm gia công.
- Xây dựng tài sản thương hiệu bền vững: Thương hiệu là tài sản vô hình, giúp tăng giá trị doanh nghiệp, thu hút đầu tư, và tạo lợi thế cạnh tranh dài hạn.
- Mối quan hệ trực tiếp với khách hàng: Bạn hiểu rõ khách hàng, có thể thu thập phản hồi để liên tục cải tiến sản phẩm.
- Độc lập và linh hoạt: Giảm sự phụ thuộc vào một vài nhà mua hàng lớn, tự do mở rộng thị trường, đa dạng hóa rủi ro.
Case study truyền cảm hứng: TCL – Từ OEM/ODM đến “Ông Lớn” Toàn Cầu.
Một trong những ví dụ điển hình nhất về hành trình chuyển mình từ OEM sang OBM là TCL – tập đoàn điện tử hàng đầu Trung Quốc. Ban đầu, TCL chủ yếu sản xuất TV và điện thoại cho các thương hiệu khác (OEM/ODM). Tuy nhiên, nhận thấy giới hạn của mô hình này, TCL đã mạnh dạn đầu tư vào R&D, xây dựng thương hiệu riêng và chiến lược marketing toàn cầu.
Họ đã kiên trì xây dựng nhận diện, quảng bá sản phẩm, và dần khẳng định vị thế như một nhà sản xuất TV, điện thoại thông minh, và đồ điện tử gia dụng hàng đầu thế giới dưới thương hiệu TCL. Hành trình này đòi hỏi sự đầu tư lớn, tầm nhìn xa, và khả năng thích nghi liên tục, nhưng đã giúp TCL thoát khỏi cái bóng của “nhà gia công” để trở thành một “ông lớn” thực sự trên bản đồ điện tử toàn cầu.
Phần 3: Lộ Trình 5 Bước Chuyển Mình Từ OEM Sang OBM: Con Đường Kiến Tạo Thương Hiệu Quốc Tế
Chuyển đổi từ OEM sang OBM là một hành trình chiến lược, đòi hỏi sự đầu tư nghiêm túc và bài bản. Dưới đây là lộ trình 5 bước mà Mondialbrand khuyến nghị:
Bước 1: Nghiên cứu & Thấu hiểu thị trường mục tiêu quốc tế.
Trước khi “xuất ngoại”, bạn cần biết rõ mình sẽ đi đâu và ai là người mình muốn phục vụ. Nghiên cứu không chỉ dừng lại ở số liệu thống kê, mà cần đi sâu vào văn hóa, hành vi tiêu dùng, sở thích, và thậm chí là những “nỗi đau” tiềm ẩn của khách hàng ở thị trường mục tiêu.
- Hoạt động chính: Phân tích xu hướng thị trường, đối thủ cạnh tranh, rào cản pháp lý, và đặc biệt là chân dung khách hàng lý tưởng ở quốc gia bạn muốn thâm nhập.
- [Bạn cần nghiên cứu thị trường sâu rộng? Tìm hiểu thêm về dịch vụ Phân tích Thị trường và Khách hàng mục tiêu của chúng tôi.]*
Bước 2: Kiến tạo bản sắc thương hiệu quốc tế: Đặt tên và định vị.
Đây là bước nền tảng để thương hiệu của bạn “biết nói” trên trường quốc tế. Tên thương hiệu cần dễ nhớ, dễ phát âm, không mang ý nghĩa tiêu cực ở các ngôn ngữ khác. Định vị thương hiệu phải sắc bén, nổi bật và có giá trị rõ ràng trong tâm trí khách hàng toàn cầu.
- Hoạt động chính: Phát triển tên thương hiệu quốc tế, slogan, tuyên ngôn giá trị, và định vị khác biệt hóa. Đăng ký bảo hộ sở hữu trí tuệ tại các thị trường trọng điểm.
- [Để có một cái tên thương hiệu quốc tế ấn tượng, hãy tham khảo Dịch vụ Đặt tên Thương hiệu của Mondialbrand.] * [Đừng quên bảo vệ tài sản của mình, tìm hiểu về Dịch vụ Đăng ký Bảo hộ Thương hiệu.]
Bước 3: Thiết kế bao bì “biết nói” và trải nghiệm sản phẩm chuẩn quốc tế.
Bao bì không chỉ là lớp vỏ, mà là “người bán hàng thầm lặng” của bạn. Nó phải truyền tải được câu chuyện thương hiệu, chất lượng sản phẩm, và phù hợp với thị hiếu thẩm mỹ quốc tế. Trải nghiệm sản phẩm cũng cần được tối ưu hóa cho người dùng toàn cầu.
- Hoạt động chính: Thiết kế bao bì sản phẩm chuyên nghiệp, đảm bảo tuân thủ các quy định xuất khẩu, và tối ưu hóa trải nghiệm người dùng từ hình ảnh, cảm nhận đến hướng dẫn sử dụng.
Bước 4: Xây dựng câu chuyện thương hiệu độc đáo: Từ “Made in Vietnam” đến “Brand from Vietnam”.
Thay vì chỉ là nhãn “Made in Vietnam”, hãy biến nguồn gốc này thành một câu chuyện thương hiệu đầy cảm xúc, về chất lượng, sự khéo léo, di sản văn hóa, và nỗ lực vươn tầm của con người Việt Nam. Khách hàng B2B cũng mua bằng cảm xúc, đặc biệt là lòng tin.
- Hoạt động chính: Xây dựng câu chuyện thương hiệu theo cấu trúc: Người Hùng (khách hàng) – Thách thức – Người Dẫn Lối (bạn) – Kế hoạch – Kêu gọi hành động – Thành công.
Bước 5: Chiến lược truyền thông & Kích hoạt thương hiệu trên trường quốc tế.
Khi đã có thương hiệu, bạn cần đưa nó ra thế giới. Lựa chọn kênh truyền thông phù hợp với đối tượng khách hàng B2B quốc tế là cực kỳ quan trọng.
- Hoạt động chính: Tận dụng các nền tảng thương mại điện tử B2B toàn cầu như Alibaba.com, xây dựng hiện diện mạnh mẽ trên LinkedIn (nền tảng mạng xã hội B2B hàng đầu), tham gia các hội chợ, triển lãm quốc tế, và xây dựng quan hệ công chúng (PR) trên các phương tiện truyền thông uy tín.
- [Tìm hiểu các chiến lược hiệu quả nhất trên LinkedIn trong bài viết: Sức mạnh của LinkedIn Marketing cho B2B tại Việt Nam]*
Phần 4: Mondialbrand: Đối Tác Chiến Lược Trên Hành Trình Chinh Phục OBM
Từ “nỗi đau” OEM đến giá trị OBM: Mondialbrand đồng hành tận tâm – hiệu quả – sáng tạo.
Mondialbrand thấu hiểu sâu sắc những khó khăn và khát vọng của các doanh nghiệp xuất khẩu Việt Nam. Chúng tôi nhận thấy “khoảng trống lớn giữa khát vọng và năng lực” của các SME khi muốn vươn ra biển lớn, và chúng tôi định vị mình là “người lấp đầy khoảng trống” đó.
Với triết lý tận tâm trong từng phân tích thị trường, hiệu quả trong mỗi chiến lược định vị, và sáng tạo trong từng thiết kế bao bì hay câu chuyện thương hiệu, Mondialbrand cam kết đồng hành cùng bạn trên hành trình chuyển đổi từ OEM sang OBM. Tiêu chí “thiết kế biết nói, thiết kế để thành công” của chúng tôi đảm bảo rằng thương hiệu của bạn không chỉ đẹp mắt mà còn mang lại giá trị kinh tế thực chất trên thị trường quốc tế.
Mondialbrand: Kiến tạo giá trị, dẫn lối thương hiệu Việt vươn tầm.
Với kinh nghiệm hoạt động từ năm 2009 và sự tái định vị chiến lược thành
“Đối tác kiến tạo tăng trưởng bền vững thông qua sức mạnh thương hiệu” , Mondialbrand là “Nhà tư vấn chiến lược thương hiệu thực chiến cho doanh nghiệp SME Việt Nam”. Chúng tôi cung cấp chuỗi giải pháp toàn diện bao gồm tư vấn chiến lược định vị, tái định vị thương hiệu, xây dựng hệ thống nhận diện đồng bộ, và tư vấn chiến lược truyền thông thương hiệu.
Chúng tôi không chỉ là nhà cung cấp dịch vụ, mà là một đối tác chiến lược giúp doanh nghiệp Việt “cất cánh” trên thị trường toàn cầu. Hãy để Mondialbrand giúp bạn biến sản phẩm chất lượng cao của mình thành một thương hiệu quốc tế có giá trị, tự tin chinh phục những thị trường khó tính nhất.
Bạn đã sẵn sàng xây dựng thương hiệu riêng để vươn ra thế giới?
- Yêu cầu buổi Tư vấn Chiến lược OBM 1-1 miễn phí: Liên hệ ngay để chuyên gia Mondialbrand phân tích và đưa ra lộ trình chuyển đổi phù hợp với doanh nghiệp bạn
- Xem các dự án xuất khẩu thành công của Mondialbrand: Mondialbrand – Case Studies
